زعفران

زعفران

Crocus sativus

 

گیاه زعفران یا زرپران به عنوان گرانبهاترین ادویه در جهان شناخته می شود. برای اولین بار در تاریخ، این گیاه در ایران کشف و استفاده شد. خاستگاه زعفران در شمال شرقی ایران و استان خراسان است.

کشور ایران در کاشت و پرورش این‌ طلای سرخ، بیشترین سهم را در تمام دنیا دارا می باشد، به طوریکه بیش از %92 از زعفران جهان در ایران تولید می شود. علاوه بر تولید و کشت مقدار فراوانی از این گیاه، مرغوب ترین زعفران جهان در ایران می روید.

طبق تحقیقات صورت گرفته در دهه های گذشته، علاوه بر مصرف این گیاه به عنوان ادویه، محققان به خواص خارق العاده این گیاه پی برده اند، از این رو، در داروسازی و درمان بیماریهای مختلف نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

این مجموعه با دارا بودن صدها هکتار زمین زیر کشت در خراسان رضوی و ‌جنوبی‌ به عنوان خاستگاه زعفران جهان و ایران، بر این باور است که با توان کشاورزان و متخصصان نمونه کشور می تواند مرغوب ترین و با کیفیت ترین زعفران ایرانی را تولید و با هدف استفاده کل مردم جهان از این طلای سرخ، به شکل مستقیم بدست جهانیان برساند.

عناصر تشکیل دهنده زعفران

  • مشتقات کروستین: ترکیبات زرد رنگ کاملاً محلول در آب
  • پیکروکروسین: تقویت کننده معده و دارای مزه ای تلخ می باشد
  • حاوی 1 درصد سافرانال بوده که نوعی اساس و ماده ای معطر می باشد
  • 10 درصد روغن ثابت
  • 1310 درصد رطوبت
  • ترکیبات معدنی: به میزان 10 درصد

همچنین میزان کروسین که رنگ موجود در این گیاه را تشکیل می دهد، در صورت چیده شدن این گیاه به شکل غنچه، بیشتر است.

 

ویژگی های دارویی زعفران

از زعفران به دلیل دارا بودن خاصیت سرخوشی، به عنوان داروی ضد افسردگی توسط بعضی از شرکت های دارویی اروپایی استفاده می شود. نحوه عملکرد این گیاه بر افسردگی به این صورت است که به دلیل داشتن سافرانال و کروسین همانند داروی فلوکستین عمل کرده و مانع از بازجذب نوراپی نفرین، دوپامین و سروتونین می گردد.

اگر مقدار هورمون سروتونین در بدن کاهش یابد، افزایش سندروم پیش قاعدگی یا “PMS” را به دنبال دارد و در نتیجه سبب بروز افسردگی می گردد.

از این رو، با توجه به اینکه این گیاه مانع از باز جذب سروتونین می گردد، میزان این هورمون را افزایش داده و منجر به کاهش افسردگی در زنانی که به “PMS” مبتلا هستند می شود. افسردگی می تواند میل جنسی را کاهش دهد، از این رو، این گیاه گرانبها با ویژگی ضد افسردگی خود، گزینه مناسبی جهت افزایش میل جنسی به شمار می رود.

به دلیل خاصیت آنتی اکسیدان زعفران که به خاطر وجود ترکیباتی همچون کروستین و کروسین می باشد، مانع از فعالیت ROS یا گونه های اکسیژن واکنش پذیر شده و با جلوگیری از اکسید شدن اسیدهای چرب در غشا، تحرک و بهبود مورفولوژی اسپرم را افزایش داده و از این طریق عملکرد جنسی آقایان را بهبود می بخشد.

این گیاه سبب بهبود و همچنین پیشگیری از سرطان، با کمک ترکیبات آنتی اکسیدانی و قطع واکنش های زنجیره ای مربوط به رادیکال های آزاد، و محدود کردن سنتز DNA و RNA در سلول های سرطانی می گردد. فعالیت سیتوتوکسیکی زعفران به خاطر وجود ترکیبات کاروتنوئیدی آن، سبب برهم کنش بر آنزیم Topoisomerase 2 شده و در نتیجه آپوپتوز سلول‌های سرطانی را در پی دارد.

کاربردهای غیر دارویی زعفران

علاوه بر ویژگی طعم دهندگی زعفران، صنعتگران جهت رنگ کردن پارچه در کشورهای در حال توسعه آن را به مقدار زیاد بکار می گیرند. مصرف این محصول در هنگام پخت برنج و در صنایع شیرینی سازی به دلیل بو و رنگ و طعم فوق العاده ای که دارد، به مقدار فراوان مورد استفاده می گیرد. همچنین این گیاه در داروسازی و سایر صنایع نیز کاربرد دارد.

Homet